SKOLYOZ ve OMURGA HASTALIKLARI

Yaşlanma ve çeşitli zorlamalar sonucunda omurlar arasındaki disk su içeriğini kaybeder, disk bozulmaya başlar ve eski görevini yapamaz hale gelir. Disk bozulmaya devam ettikçe annulus denilen dış tabaka yırtılabilir ve diskin çekirdeği dış tabakadaki bir yırtıktan çıkarak sinirlerin ve omuriliğe bası yaparak boyun fıtığına neden olur. Bu mekanizma bel fıtığı oluş mekanizmasına benzerdir ve bel fıtığının boyundaki karşılığıdır.

En sık görülen belirtileri şunlardır:

o Boyun, sırt, kol ve omuzlarda ağrı
o Elektriklenme hissi
o Kol ve ellerde güç kaybı
o Duyu kaybı (Hissizlik)
o Kollardaki reflekslerde zayıflama
o Kolda incelme

TANI

Klinik muayeneye ek olarak herhangi bir kuvvet kaybı, duyu kaybı ve de anormal refleksin dikkatli muayenesi genellikle bir boyun fıtığını teşhis etmek için yeterlidir.

Tanı röntgen filmleri ve MR ile kesinleştirilir. Röntgen filmleri omurga zamanla bozuldukça ortaya çıkan kemik çıkıntıları (osteofitler) ve disk aralıklarındaki daralmayı gösterebilir ancak fıtıklaşmış diski ya da omurilik ve çıkan sinirleri gösteremez. MR tüm omurga bölümlerinin (omurlar, diskler, omurilik ve sinirler) ayrıntılı görüntülenmelerini sağlar ve boyun fıtığının tanısında altın standart olan yöntemdir. Tüm bunlara ek olarak elektro-tanısal test çalışmaları (EMG) yapılarak oluşabilecek bir sinir hasarının bulguları araştırılabilir.

Cerrahi olmayan tedavi

Boyun fıtığı olan hastaların birçoğu hiçbir tedavi görmeksizin klinik olarak daha iyiye gidebilir. Ağrısı devam eden hastaların tedavisi için değişik seçenekler mevcuttur. Boyun fıtığı ile ilgili ağrıyı azaltacak pek çok ilaç mevcuttur. Pek çok hasta cerrahi olmayan ilaç tedavisi ve konservatif tedavi ile iyiye gidecektir. İstirahat, boyunluk, ödemi ve yangıyı azaltmaya yönelik steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID), ağrı kontrolü için ağrı kesiciler, fizik tedavi programları, egzersiz veya epidural kortizon enjeksiyonları gibi tedaviler önerebilir.

Cerrahi olmayan bu tedavilerdeki ana amaç, sinirin fıtıklaşmış diskten kaynaklanan yangısını azaltıp, ağrıyı dindirmektir. Boyun fıtığına bağlı ağrının başlamasından sonra kısa süreli istirahat faydalı olabilir. Bu kısa istirahat sonrasında yeniden harekete başlanması, eklem sertliği ve kas güçsüzlüğünün önlenmesi açısından önemlidir. Bu özel egzersizler hastaya fizik tedavi hekimi ya da fizyoterapist tarafından öğretilir.

Hastanın şiddetli ve geçmeyen ağrısı var kısa bir süre için narkotik analjezikleri de eklenebilir. Bazı durumlarda tedaviye kas gevşeticiler de eklenebilir.

Kortikosteroid ilaçlar (tablet veya iğne şeklinde), bazen çok şiddetli kol ve boyun ağrısı için, kuvvetli anti-inflamatuar etkileri sebebi ile reçete edilirler. NSAID' ler gibi kortikosteroidlerin de yan etkileri olabilir. Bu ilaçların faydaları ve riskleri hakkında hekim hastaya ayrıntılı bilgi vermelidir.

Boyun fıtığı tedavisinde spinal enjeksiyon yöntemleri

Spinal enjeksiyonlar veya "bloklar", boyun fıtığına bağlı çok şiddetli kol ağrılarını rahatlatmak için kullanılabilir. Epidural boşluğa (spinal sinirler etrafındaki boşluk) ya da sinir köklerinin çıktığı deliklere (foramenlere) teknik konuda eğitimli bir doktor tarafından yapılan kortizon (kortikosteroid) enjeksiyonlarıdır. İlk enjeksiyon ileri tarihlerde bir veya iki enjeksiyonla desteklenebilir. Bunlar genelde rehabilitasyon ve tedavi programı dahilinde yapılırlar. Bu enjeksiyonun amacı sinir ve diskteki inflamasyonu azaltmaktır.

Boyun fıtığı tedavisinde disk içi Radyofrekans
(RF) Uygulamaları:

Bel fıtığında olduğu gibi radyofekans enerjisi kullanılarak bel ve boyun fıtıklarının oluşturduğu basıyı ortadan kaldırma girişimidir. Küçük ve ameliyat gerektirmeyen fıtıkların tedavisinde kullanılmaktadır.

Ameliyathane koşularında tamamen steril şartlarda hazırlanan hasta, görüntüleme cihazları eşliğinde disk dokusu içine öncül ince kılavuz bir iğne ile girilerek işlem yapılacak bölge doğrulanır. Bu kılavuz iğnenin içerisinden ''Bipolar Radyofrekans'' enerjisi verecek uygulayacak ucu hareket edebilen bir prob yerleştirilir. Bu probun ucu hareketli olduğu için ameliyathane röntgeni yardımı ile fıtıklaşmış ve hedeflenen bölgeye kolaylıkla ulaşılır. İşlem yaklaşık 2 dakikada tamamlanır. Acısız ve ameliyatsız, anestezi uygulanmadan yapılan bu uygulama etkin bir yöntem olup radyofrekans enerjisi ile diskte küçülme ve büzülme sağlanır. Küçülen disk sayesinde hastalar ağrıdan kurtulur.

Bu girişimden 1 saat sonra hasta evine dönebilir. 2 gün yatak istirahati ve özellikle ilk hafta ayakta fazla kalmaması ve ağır kaldırmaması önerileri ile taburcu edilir. Belirli koşullarda oldukça etkin bir yöntem olup ameliyat gerektirmeyen tek problemi boyun fıtığı olan ''uygun hastalarda'' başarı oranları yüksektir.

Boyun fıtığı tedavisinde Ozon Diskektomi
(Ozon Nukleolizis)

Bel fıtığındaki ozon gazı uygulamasının değişik dozlarda boyun fıtıklarında uygulanmasıdır. Ozon nükleozis adı da verilir. Uygun vakalarda %80'in üzerinde başarı şansı mevcuttur. Hasta işlemden sonra aynı gün evine dönebilir. Ozon diskektomi nörolojik defisiti olmayan yani kollarda belirgin güçsüzlüğü olmayan fıtık olgularında uygulanabilen bir yöntemdir. Diğer disk içi yöntemlere benzer bir yöntem olmakla beraber burada disk içine ozon enjekte edilmektedir. Ozon nükleolizis'in kullanım endikasyonları disk içi radyofrekans (RF) uygulamaları ile aynıdır. Komplikasyon oranları hemen hemen yok denecek kadar azdır.

Boyun fıtığı için cerrahi tedavi yöntemleri

Boyun fıtığı teşhisi konan ancak cerrahi olmayan tedavi yöntemlerinden fayda görmeyen hastalar için genellikle cerrahi tedavi uygulanır. Boyun fıtığı ameliyatının amacı diskin sinire bası yapan bölümünün çıkarılmasıdır. Bu diskektomi adı verilen bir işlemle yapılır. Fıtıklaşmış diskin yerine göre cerrah, omurgaya ulaşmak için boynun ön ya da arka tarafında bir kesi yaparak omurgaya ulaşır.

Ameliyatın boynun önünden mi yoksa arkasından mı yapılacağı ile ilgili karar, fıtığın yeri, cerrahın tecrübesi gibi pek çok faktörle belirlenir. Her iki yaklaşımda da diskin sinire baskı yapan bölümü genelde iyi sonuçlarla çıkarılır. Önden yaklaşımda fıtıklaşmış disk parçasına ulaşmak için diskin hepsi çıkarılacağı için genellikle aynı seansta yapılan bir füzyon işlemi de gerekli olur. Günümüzde minimal invazif bir yöntem olan ''Perkütan Endoskopik Servikal Diskektomi'' (PESD) de yumuşak diski olan uygun hastalarda lokal anestezi altında 4 mm lik bir kesiyle bu işlemi yapmak da mümkündür. PESD omurganın hem önünden hem de arkasından uygulanabilmekte olup hangi yöntemin daha uygun olduğu hastanın durumuna göre belirlenmektedir. Bu yöntem hakkında ayrıntılı bilgi ''Endoskopik Omurga Cerrahisi'' bölümünde anlatılmıştır.

Boyun fıtığında spinal füzyon cerrahisi

Spinal füzyon cerrahisinin en önemli dezavantajı uygulanan bölgede hareketin yok edilmesidir. Ancak füzyon, tek seviyede yapılan diskektomiler de boyun hareketi açısından bir dezavantaj oluşturmaz. Çünkü bu segmentin hareketi diğer sağlam segmentler tarafından üstlenilir ve tolere edilir. Ancak bu sağlam bölgelere biner. Bu nedenle ileriki yıllarda bu bölgelerin yıpranmasına ve boyun fıtığı, ağrısı oluşmasına neden olabilir. Günümüzde gelişen teknoloji sayesinde artık füzyon uygulamak yerine çıkartılan diskin yerine yerleştirilen hareketli protezler de uygulanabilmektedir. Ancak protez uygulaması her hasta için geçerli olmaz. Genç, omurganın arkasında yer alan faset eklemlerinde kireçlenme olmayan ve disk aralığının yüksekliği nispeten korunmuş hastalar disk protezi için en uygun hastalardır.